W ubiegłym tygodniu zgłosiła się do mnie Klientka z pytaniem, czy zmiana nazwiska po rozwodzie jest możliwa. Wskazała, że jest to dla niej ważne, bo dziecko, które posiada z poprzedniego związku, jest obecnie szykanowane w szkole z powodu tego, że ma nazwisko inne niż jego mama.

Konsultacja w tej sprawie zainspirowała mnie do napisania dzisiejszego artykułu 🙂 Powodów do zmiany nazwiska po rozwodzie może być przecież znacznie więcej, niż tylko ten opisany powyżej. Przyjęte nazwisko męża czy żony (tak, żony – patrz niżej 🙂 ) może wywoływać przykre, bolesne i negatywne wspomnienia. Małżonkom po rozwodzie często towarzyszy myśl rozpoczęcia swojego życia na nowo, z „czystą kartą”. W takim podejście nie pomaga z całą pewnością posiadanie nazwiska byłej żony czy też byłego męża. A zatem, czy zmiana nazwiska po rozwodzie jest możliwa? Zapraszam do lektury!

Czy można zmienić nazwisko po rozwodzie?

Tak, istnieje taka możliwość. Procedurę tę reguluje przede wszystkim art. 59 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Możliwość taką przewiduje też postępowanie administracyjne (w trybie ustawy o zmianie imienia i nazwiska), jednak to temat na inny artykuł 🙂

Jak uzyskać zmianę nazwiska po rozwodzie?

W tej sprawie należy sporządzić oświadczenie o powrocie do nazwiska noszonego przed zawarciem małżeństwa. Oświadczenie to składamy do wybranego kierownika urzędu stanu cywilnego. Może być to dowolnie wybrany USC, jednak zwyczajowo najczęściej będzie to ten, który jest najbliższy naszego miejsca zamieszkania. Sąd Najwyższy przyjmuje, że oświadczenie to musi być złożone osobiście – dlatego też należy mieć przy sobie dowód osobisty lub inny dowód tożsamości.

Jest to zatem zwykłe pismo, które może składać się tylko i wyłącznie ze wskazania: „Wnoszę o zmianę mojego nazwiska z nazwiska X, noszonego na skutek zawarcia małżeństwa, na nazwisko Y, które nosiłam/nosiłem przed zawarciem tego związku małżeńskiego”.

Co ważne, w tej sporządzamy oświadczenie, a nie wniosek. Warto pamiętać, że tej sprawy nie będzie oceniał żaden urzędnik. Nie ma tu mowy o wyrażeniu przez urzędnika zgody bądź odmowie wyrażenia przez niego zgody na zmianę nazwiska na to noszone przed ślubem.

Jak długo po rozwodzie można zmienić nazwisko?

Zgodnie z art. 59 kro, możliwość taka istnieje w ciągu 3 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Należy pamiętać, że w innej dacie uprawomocni się wyrok sądu okręgowego, którego żadna ze stron nie zaskarżyła, w innej dacie zaś – wyrok zaskarżony apelacją do sądu apelacyjnego przez chociażby jedną ze stron. Co ciekawe, uprawomocnienie się orzeczenia rozwodu w rozumieniu art. 59 kro nie musi oznaczać uprawomocnienia się całego wyroku zawierającego orzeczenie rozwodu. Wystarczające będzie tu uprawomocnienie się wyroku rozwodowego w części orzekającej rozwód (tzn. w punkcie 1 wyroku, gdzie sąd wskazuje, że rozwiązuje małżeństwo stron przez rozwód).

Co w przypadku złożenia oświadczenia po terminie?

Jeżeli oświadczenie, o którym mowa powyżej, zostanie złożone po upływie ustawowego 3-miesięcznego terminu od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, wówczas małżonek składający takie oświadczenie zachowuje to nazwisko, które przyjął na skutek zawarcia małżeństwa.

Jedynym sposobem na faktyczną zmianę nazwiska będzie tu postępowanie w trybie administracyjnym, zgodnie z ustawą o zmianie imienia i nazwiska, przy czym w tym przypadku mamy już do czynienia z wnioskiem (a nie oświadczeniem), który będzie podlegał rozpoznaniu przez właściwego urzędnika. Będzie on uwzględniony tylko wtedy, gdy będzie uzasadniony ważnymi powodami.

Czy oświadczenie o zmianie nazwiska jest odpłatne?

Tak. Za przyjęcie oświadczenia o powrocie do nazwiska noszonego przed zawarciem związku małżeńskiego pobierana jest opłata skarbowa w wysokości 11 zł.

Czy możliwość zmiany nazwiska po rozwodzie dotyczy tylko kobiet?

Nie. Kulturowo oczywiście przyjmujemy, że to żona przyjmuje po ślubie nazwisko męża. Kodeks rodzinny i opiekuńczy zachowuje w tej kwestii jednak równouprawnienie 🙂 I tak, o nazwisku, które każdy z małżonków będzie nosił po ślubie, decydują sami małżonkowie, składając oświadczenie przed kierownikiem USC. Małżonkowie mogą nosić wspólne nazwisko, będące dotychczasowym nazwiskiem jednego z nich . Może być to więc dotychczasowe nazwisko żony bądź też dotychczasowe nazwisko męża. W tej sytuacji, po orzeczeniu rozwodu, mąż, który przyjął nazwisko żony, również może poprzez oświadczenie złożone przed kierownikiem USC wrócić do nazwiska, które nosił wcześniej.

Czy opisane przepisy pozwalają na powrót do nazwiska panieńskiego, czy do nazwiska noszonego przed ślubem (np. nazwiska pierwszego męża)?

Regulacja art. 59 kro dotyczy małżonka rozwiedzionego, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko. Przez oświadczenie złożone przed kierownikiem USC lub konsulem możliwy jest powrót do nazwiska, które ten małżonek nosił przed zawarciem małżeństwa. Będzie to zatem to nazwisko, które mąż/żona nosili przed ślubem. To oczywiście może być nazwisko panieńskie, jeżeli jest to pierwszy rozwód. Historia zna jednak również inne, mniej oczywiste przypadki 🙂

Od kiedy można używać poprzedniego nazwiska?

Odebranie oświadczenia o powrocie do nazwiska noszonego przed ślubem kierownik USC dokumentuje poprzez sporządzenie protokołu. Protokół ten podpisuje kierownik USC i osoba składająca oświadczenie. W kolejnym kroku, kierownik USC prześle protokół do tego kierownika USC, który sporządził akt małżeństwa. Następnie, na akcie małżeństwa zostanie uczyniona tzw. wzmianka dodatkowa, wskazująca na powrót małżonka do poprzedniego nazwiska. Od tego czasu, można używać poprzedniego nazwiska.